جامعه‏ کوهنوردان ایرانی

ما ایرانیها عادات عجیب و غریبی داریم. تا وقتی کِیفمان کوک است و بر خر مراد سواریم، آب از آب تکان نمی‏خورد و همه چیز خوب است. امّا کافی است که گردونه کمی بر خلاف میل ما بچرخد؛ آن‏وقت هر چه در چنته داریم برای اثبات بدی روزگار و نابودی حق و پیروزی باطل از آستین بزرگوارمان بیرون می‏ریزیم. روز عجیبی بود این هفت آذر. باز هم داشت تبدیل می‏شد به یکی از اون روزهای تاریخی که کار کارِ انگلیسی‏هاست. بازهم بعضی‏ها طبق عادت تاریخی‏شون افاضه فیض بیش از حدّ ظرفیّت محدودشان نمودند، متأسفانه. کاش به همین راحتی از قبال بعضی از صحبتهای ناروا نمی‏گذشتیم و می‏گذاشتیم کار بیخ پیدا کند و بالا بگیرد. کاش وکلای سازمان تربیت بدنی پیگیر بعضی‏از نارواها می‏شدند و یک بار هم شده با هم مشتی بر دهان بعضی‏ها می‏زدیم. افسوس که خیلی خویشتن‏داری خرج شد.
بگذریم، از طرفی التهاب برگزاری درست انتخابات و از طرفی التهاب اینکه کار ختم به خیر می‏شه یا نه، خیلی‏ها رو و البتّه ما را پاک درگیر خودش کرده بود. تقریباً همه‏ی اعضای مجمع فدراسیون کوهنوردی حضور داشتند. رؤسای کمیته‏ها هم چون هیچوقت و در هیچ‏جایی رسماً کاره‏ای نیستند، ازجمله این بنده‏ی حقیر، باز هم مثل طفلانی معصوم در گوشه‏ای از سالن کز کرده بودند و فقط شاهد ماجرا. نمی‏دونم که این چه رسمیه که تمام کارها برعهده‏ی این بنده‏های خداست و آخر هم جایگاه درست سازمانی ندارند. بگذریم که شب دراز است و قلندر بیدار.
به هر صورت انتخابات با همه‏ی حرف و حدیث‏اش و با همه‏ی بالا و پایین‏اش الحمدالله پایان گرفت و بالاخره فدراسیون سروسامان گرفت. مهندس محمود شعاعی عهده‏دار سمت ریاست فدراسیون کوهنوردی لااقل برای چهار سال آینده شد. به‏نظر انتخاب درستی صورت گرفته است. با توجّه به پیشینه‏ی حرفه‏ای و ورزشی ایشان، و رأی قاطع 93 درصدی مجمع به ایشان، امید می‏رود شاهد تحوّلات مثبتی در عرصه‏ی کوهنوردی باشیم. امید داریم محمود شعاعی بتواند جایگاه واقعی کوهنوردی ایران را به درستی بنمایاند.
کوهنوردی ایران به واقع نتوانسته است متناسب با سال‏های عمر خویش به پختگی و بزرگی دست پیدا کند. شاید یکی از موفّقیّت‏های رئیس وقت فدراسیون پایبندی به اصل 44 و خصوصی‏سازی و توجّه به چرخه‏های بزرگ مالی در عرصه‏ی کوهنوردی کشور باشد. نگرش عمیق به مقوله‏ی حرفه‏ای شدن این ورزش، لااقل اگر نه در تمام عرصه‏ها بلکه از زوایای قابل اجرا، می‏تواند بسیار راه‏گشا باشد. مقوله‏ای که بارقه‏های آن از زمان آقاجانی زده شد. شاید در آینده‏ای نه چندان دور وقتی شغلمان را می‏پرسند با افتخار بگوییم: کوهنورد

تصویر برگرفته از وب‏گاه فدراسیون کوهنوردی

دنیای عجیب و غریبی است. همه می‏آیند و یکی‏یکی می‏روند. مقبل هنرپژوه (فاتح قلّه‏ی 8511 متری لوتسه) بالاخره در ارتفاع 2 متری زیر زمین آرام گرفت و روح بزرگش به دیدار هم‏طناب خویش در گاشربروم 1 شتافت. کار دنیاست! خوب یا بد کار دنیاست! به گفته‏ی رندی، کم‏کم تیم ملّی کوهنوردی در آن‏سوی مرزهای زندگی در حال کامل شدن است!
هنرپژوه عزیز با اوراز و خادم محشور شد. یادشان به‏خیر. خداوند بقیه‏ی اعضاء را از بلایا دور کند. ان‏شاءالله.

مأخذ: وب‏نوشتِ کوهنوشت

کمی آن سوی‏تر جنب وجوش زندگی جاری است. بازهم عدد 7 جادویی سرنوشت کوهنوردی را تا هفته‏ای دیگر مشخّص می‏کند. بالاخره هفت نفر از اعضای مجمع عمومی فدراسیون که قرار است بعداز هفته‏ها در هفتِ آذرِ امسال تشکیل شود، انتخاب شدند. بعداز بالا و پایین‏های بسیار بالاخره داوران و مربّیان و باشگاه‏ها و گروه‏ها و قهرمان، صاحب نماینده‏ای انتخابی در مجمع شدند. هر نقیصه‏ای باشد، ان‏شاءالله خیر است.

مأخذ: وب‏گاهِ فدراسیون کوهنوردی

یکی از اتّفاقات خوبی که اخیراً در جامعه‏ی کوهنوردی روی داده، انتصاب یک بازرس اونم از نوع خوبشه. بازرسی نه از نوع پلنگ صورتیش و نه از نوع بینوایانیش. بلکه بازرسی که هم می‏دونه چیکار کنه و هم دلش با هیچ لابی و رانت و فراکسیونی نیست، الّا فراکسیون کوهنورد جماعت. سیّد مرتضی موسوی ملقّب به سیّد، مردیه که تقریباً همه‏ی کوهنوردا از کوچیک و بزرگ می‏شناسنش، قدیمیا از دوران قبل از 70 که سری توی فدراسیون از سرا جدا داشت و جدیدیا هم لااقل از زحماتی که تو مجلّه‏ی کوه می‏کشه. قصد ندارم از وجناتش تعریف کنم که به اندازه‏ای هست که خود ببوید. امّا این اواخر کاری کرده کارستون، می‏پرسید چیه؟ عرض می‏کنم.
سالها بود که هر رئیس فدراسیونی لااقلّ در کوهنوردی، روز انتخاب، 7 تا رأیِ هلو برو تو گلو داشت که بدون هیچ دغدغه‏ای به نفع خودش مصادره می‏کرد. البتّه نه بصورت عدوانی! بلکه هفت نفر از بین داوران، مربّیان، نماینده‏ی گروهها و باشگاهها بنابر سلیقه‏ی خودش انتخاب می‏کرد و روز مجمع عمومی، خوب این منتخبین هم به منتخب خودشون!! رأی می‏دادن. پس هر رئیسی می‏دونست که هیچّی نباشه لااقل 7 تا رأیِ داخل صندوق به نام اون مزیّن شده. بگذریم، این آقا سیّد وقتی اومد تو گود، با پیشنهادی که داد و مصوّبش رو ـ البتّه نه همچین راحت ـ از هیئت رئیسه‏ی فدراسیون گرفت، کاری کرد که حالا داره صداش درمیاد. بله با تلاشِ این بنده‏ی خدا، انتخاب اون منتخبین هم انتخاباتی شد.
امروز (دوشنبه 21 آبان 86) روز اوّل این انتخاباتِ پیش از انتخابات بود، روزی بود که داوران بین‏المللی گرد هم جمع شدند و یکی رو از بین خودشون انتخاب کردند. نتیجه رو حتماً تو وبگاه فدراسیون خواهید دید. به هر حال خوب یا بد، درست یا غلط، یکی از اون هفت نفر انتخاب شد. هر چه باشه اوّل کار همیشه همه‏ی کار میزون نیست. فردا (سه‏شنبه) هم سه نفر دیگه انتخاب می‏شن و دوشنبه‏ی هفته‏ی دیگه (28 آبان) 3 نفر دیگه و پرونده‏ی این کار هم بسته می‏شه. امّا حالا کمی جدّی‏تر صحبت کنیم...

شاید گرفتاری یا حتّی دغدغه‏ی بسیاری از کوهنوردان در جامعه‏ی نه چندان کوچکشان، لااقلّ تا جایی که نمود ثبت‏شده دارد، مسئله‏ی انتخاب اصلح برای سکّان‏داری کشتی کوهنوردی کشور است. این مقوله در بسیاری از موارد تبدیل به عصبیّتهایی نیز شده و شاید گاهی پا را فراتر نیز نهاده است. سرخوردگیهای فردی و جمعی، شاید به دلیل روح لطیف کوهنوردان، عنادورزیهای گاه بدون دلیل، اعتراضات درست، نقدهای تند و آتشین و دیگر مقوله‏ها در بیشتر موارد نشأت گرفته از این بحران است. جامعه‏ی کوهنوردی کمی با دیگر جوامع ورزشی، البتّه اگر کوهنوردی را بتوان ورزش صرف دانست، فرق می‏کند. این تفاوت نه به دلیل اینکه فکر می‏کنیم تافته‏ی جدا بافته‏‏ایم، خیر، بلکه به این دلیل است که محیط فعّالیّت کوهنوردان بسیار شبیه به محیط واقعی زندگی بلکه شاید خود عرصه‏ی زندگیست. کوهنوردان در یک برنامه‏ی در حال اجرا با یکدیگر زندگی می‏کنند. و گاه حتّی کنار یکدیگر می‏میرند...
این واقعیّات، ایشان را آنقدر به موضوعات اطراف خود حسّاس نموده یا می‏نماید که گاه حتّی توقّعی بیش‏از معیارهای روز جامعه از اطرافیان دارند. گاه آنقدر در دوستی جلو می‏روند که گویی پاره‏ای از یک اندامند، و بالعکس گاهی آنقدر دشمن می‏شوند که گویی انسانِ درونشان سالهاست که مرده. به‏هرروی این خصوصیّات باعث شده تا این جامعه آنچنان هم قابل پیش‏بینی نباشد.
بحرانِ انتخابات از مقوله‏هایی است که شاید در صورت کنونی آن نه تنها صحیح نباشد، بلکه عملاً با واقعیّت نهفته در کلمه‏ی انتخابات بسیار فاصله داشته باشد. این نکته که هراز چندگاهی از گوشه و کنار شنیده می‏شود که نگویید انتخابات، بلکه بگویید انتصابات، زیاد هم دور از حقیقت نیست. البتّه قصد ندارم که جنجال‏آفرینی کنم و یا حتّی نبشِ قبری انجام دهم. فقط می‏خواهم بگویم که اگرچه انتخابات درصورت کنونی با اصل کلمه‏ی آن تفاوتهای فاحشی دارد، امّا بالاخره در شکل کنونی آن نیز غنیمتی است که به بهای بسیار به‏دست آمده است. در یک نگاه ساده می‏توان اینگونه تحلیل کرد که اساسنامه‏ی فدراسیونهای ورزشی آماتوری کشور، نیاز به بازنگری بنیادی داشته باشد، چرا که درحقیقت بازمانده از دورانی است که در آن حرفی از انتخابات نبود و همه چیز در انتصاب خلاصه می‏شد. متولّیان امر به‏ظاهر در گذار از انتصاب به انتخاب وضعیّتی را تثبیت کرده‏اند که الامر بین‏الامرین است. وضعیّتی که که از انتصاب فاصله گرفته ولی با انتخاب به معنای واقعی نیز فاصله دارد. به هر روی تجزیه و تحلیل اساسنامه‏ی کنونی خود فرصتی می‏طلبد که شاید پیش آید. امّا در وضعیّت کنونی بهترین کار چیست؟ نمی‏دانم. امّا اگر فعلاً کاری نتوان کرد، شاید بشود امید داشت که این کاروان آرام‏آرام به مقصد برسد. یادمان باشد که در جامعه‏ای زندگی می‏کنیم که نیاز به بسترسازی فرهنگی در همه‏ی ارکان آن به‏چشم می‏خورد. شاید می‏باید در جامعه‏ی کوهنوردی و کوهنوردان هم تغییراتی بنیادی و زیرسازیهایی ماندگار انجام داد. در هر حال فعلِ انتخابات حتّی به‏صورت کنونی آن را نیز می‏باید به فال نیک گرفت و امیدوارانه در راه رسیدن به قلّه گام برداشت.

براستی در روز 7 آذر چه اتّفاقی خواهد افتاد. بالاخره قرار است بعداز چند سال سردرگمی، تکلیف میز ریاست فدراسیون کوهنوردی روشن شود. واقعاً درست است که بسیاری کوهنوردی را جزو ورزش‌ها به حساب نمی‌آورند و آن را در دستة فعّالیّتهای ماجراجویانه تقسیم‌بندی می‌کنند. از همین فدراسیون کوهنوردی خودمان نیز چیزی به غیر از این مستفاد نمی‌شود. این سه چهار سال اخیر همه‌اش در ماجراجویی و التهاب گذشت. بعداز کسب جایگاه‌های متعدّد بین‌المللی و کسب پیروزی‌های شاخص در کوهنوردی و سنگ‌نوردی، ضربات واردشده بر پیکره‏ی کوهنوردی، تنه‏ی پر صلابت آن را نحیف نموده است. جابجایی غلط و پس‌از آن بازپس‌گیری اشتباه، ممکن است در نگاه اوّل آنچنان تأثیرگذار نبوده باشد امّا در نگرشی عمیق‌تر، حاصل آن رکود رسمی کوهنوردی به معنای عام شده است. فدراسیونی که با کسب کمک‌ها و حمایت‌های مالی مردم توانسته بود با سرافرازی موفّق به صعود بام جهان شود؛ اینک در پرونده‏ی خود صعودی ناموفّق و کلّی بدهی ریالی و دلاری را به یدک می‌کشد. به‌نظر می‌آید که ما ایرانی‌ها عادت کرده‌ایم تا چرخ را بارها و بارها مجدّداً از نو اختراع کنیم. این‌که مسئول یک مرکز به مدّتی طولانی صاحب منصب آن مقام باقی‌بماند، با معیارهای کنونی جهانی امری شایسته نیست. چرا که از زایش و بالندگی سیستم می‌کاهد، امّا تعویض بدون برنامه و نبود جایگزینی مناسب برای آن، آسیبی دوچندان به بار می‌آورد که این‌چنین هم شد. امّا حالا بعداز کشمکش‌های فراوان، سرپرستیِ فدراسیون را یک دردآشنا بر عهده گرفته است. مردی که می‌داند چه می‌خواهد و ذهنی فعّال دارد. محمود شعاعی با کوله‌باری تجربه در سازمان‌های نظامی و همچنین فدراسیون کوهنوردی، سکّان‌دار این کشتی شده است. همانطور که خود گفته است، تمام همّ‌وغم خود را معطوف انتخابات کرده تا بالاخره طلسمِ نبود رئیس شکسته شود. هفتم آذر نزدیک است و همه چشم براه آنچه قرار است روی دهد. تقریباً تمام نامزدهای انتخاباتی، لااقل تا حدودی، با وضعیّت فدراسیون آشنایی دارند. نتیجه‏ی انتخابات آنچنان هم دور از ذهن نیست. به‌هر روی هر کس که انتخاب شود، بار سنگینی از وظایف را بر دوش خواهد کشید.
«که انسان تجسّد وظیفه است.»
فدراسیون کوهنوردی می‏باید که شاهد تغییرات عدیده باشد، البتّه تغییراتی نه از آن دست که روی داد. هم‏اکنون جوّ پرجنب‏وجوش خاصّی بر فدراسیون حکم‏فرماست. تحوّلاتی را نیز درون آن شاهد بوده‏ایم. از جمله تعویض دبیر، بازرس، سه رئیس کمیته، ادغام دو کمیته در کمیته‏ای دیگر. مطمئناً در آینده هم شاهد تغییرات بس بزرگتری خواهیم بود.
امید می‏رود که در روز هفت آذر هرچه روی می‏دهد، ماحصل آن تقویّت بنیه‏یِ نه‏چندان قوی فدراسیون و به تبع آن کوهنوردی کشور باشد. روز هفت آذر روز عجیبی است، روز نیروی دریایی، یعنی همان‏روزی که پرسنل قهرمان ناوچه‏ی موشک‏انداز پیکان در سال 1359 و در خلیج همیشه فارس، یک تنه در مقابل تمام هیبتِ دشمنِ حماسه آفریدند و جان باختند. این روز شاید روزی باشد که در فدراسیون کوهنوردی هم حماسه‏ای رقم زده شود.

روزگار غریبی است، انسانها می‏آیند و می‏روند، کار می‏کنند، می‏خورند، می‏خوابند، می‏جنگند، می‏ترسند، عشق‏می‏ورزند، دل‏می‏بازند، می‏خندند، می‏گریند، به هم سلام می‏کنند و جیب یکدیگر را خالی می‏کنند. با هم چت می‏کنند، و سر آخر می‏میرند. خیلی سخته یکی بیاد که نمیره. نه نگید مگه می‏شه نمرد. من میگم میشه. کافیه بخشی از روحت رو جا بگذاری روی این کره‏ی خاکی. کافیه فقط اسمت بمونه و زمزمه‏ی همه بشه.
صادق آقاجانی وقتی بود، دشمن زیاد داشت، البته دوستان بیشتری هم داشت. حالا که نیست جاش خیلی خالیه، خیلیها می‏ترسن حتی به یاد بیارنش، خیلی‏ها هنوز وقتی اسمی از اون میاد، لپّاشون گل می‏اندازه و میگن بابا این صادق، همون آدم تندروی دهه‏ی شصته. میگن مگه یادتون نیست چقدر دُگم رفتار می‏کرد. امّا خیلی‏ها هم به خاطر کارهایش در کوهنوردی، مخصوصاً تو این یک ده‏ی اخیر، به احترامش بلند می‏شن. کاش روزی درد دلش باز بشه و بگه اون چیزایی رو که سالها نگفته. یادت بخیر آذریِ پهلوون.

مأخذ: کوهنوشت، با کمی تغییر

    همانطور که در آغاز وعده کرده بودیم. یکی از اهداف ما در این وب‌نوشت، معرّفی ایرانیان تأثیرگذار در رشتة کوهنوردی است. در طی مقالاتی چند سعی می‌کنیم هر از گاهی و تا جایی که مقدور باشد به این امر بپردازیم. با بسیاری از عزیزان ایرانی که دستی بر آتش کوهنوردی دارند، در اقصی نقاط کشور و جهان مصاحبه‌هایی (حضوری یا غیر حضوری) را ترتیب دادیم و نقطه‌نظراتشان را پرسیدیم که به مرور خواهیم آورد. در تمام این گفتگوها سعی‌مان بر سه مقوله استوار بوده است. دقّتِ کلام، صداقتِ کلام و صراحتِ کلام. تا جایی که امکان داشت، با هر کسی که صحبت کردیم ابتدا کارنامه‌ای دقیق از وی و از زبان خودش تهیّه کردیم و سپس از وی پرسشهایی را پرسیدیم و پاسخها را بعداز ویرایش فنّی منطبق با اسلوب کارمان و نه ویرایش محتوایی، ابتدا به سمع و نظر وی رسانده و بعداز تأیید آمادة نشر نمودیم. برای انجام این کار ابتدا پرسشهایی یگ‌گونه (Type) تهیّه و از افراد پرسیده شد. امّا در بینابین گفتگو یا مکاتبه با عزیزان، سؤالات اختصاصی متفاوتی نیز پیش آمد.

                                                                       برگرفته از www.akkasee.com

نکتة قابل ذکر در این نوشتار این که هیچ تلاشی نشده است تا ترتیب خاصّی در نوع پرسشها برگزیده شود. چرا که به نظر من حاصل کار کاملاً مصنوعی می‌بود. از سویی روش ما تا جای ممکن گفتگوی رودررو (به نوعی Hard talk و نه صد در صد بی‌پرده) بود و از اینکه پرسشهایی را بدهیم و سپس پاسخها را بگیریم، تا حدّ امکان پرهیز کردیم. مگر در مواردی که عزیزِ مصاحبه‌شونده کاملاً دور از دسترس بوده باشد. به همین سبب در روال موضوعی پرسشها، بسته به حال و هوا و شرایط زمانی، پس‌وپیشهایی مشاهده می‌شود.
    سرانجام اینکه سعی کردیم با رعایت صمیمت در گفتار، از گفتگوی عامیانه بپرهیزیم.
    کلیّه بازدیدکنندگان می‌توانند با بیان نظرات خود ما در هرچه پربار تر کردن این بخش راهنمایی کنند. حتّی شما عزیزان می‌توانید از ما بخواهید که از چه کسی چه‌چیزی بپرسیم. چه بسیار عزیزانی که هنوز موفّق به ملاقاتشان نشدیم و چه افسوس عزیزانی که نبودشان در عرصة خاک، ضایعه‌ای بس عظیم است. جایشان خالی، راهشان پُر رهرو و روحشان شاد باد.

اوّلین گفتگویمان با مهدی داورپور است که بزودی شاهدش خواهید بود...

قلّه نُوشاخ (Nowshak, Noshaq, Noshak, Nowshaq, Nawshak) بلندترین قلّه کشور افغانستان، در استان (ولایت) بَدَخشان در فاصله هوایی 3/317 کیلومتری شمال شرق فرودگاه بین‌المللی کابل، 8/139 کیلومتری جنوب غرب فرودگاه محلّی ـ نظامی فَیض‌آباد افغانستان و دومین قلّه مرتفع رشته‌کوه هندوکش پس از تیریچ‌میر (Tirich Mir, 7690m) است. این قلّه با ارتفاع رسمی 7485 متر (در بسیاری از منابع 7492 متر آمده است.) از سطح دریای آزاد در مختصّات جغرافیایی عرض 362653 شمالی و طول 715035 شرقی و در فاصلة هوایی 8/20 کیلومتری شمال جغرافیایی قلّه تیریچ‌میر واقع شده است. این قلّه در منطقه‌ای شدیداً زلزله‌خیز قرار دارد.

                                                                               قلّه نوشاخ (Nowshak, 7485 m)

اوّلین صعود به این قلّه را یک گروه ژاپنی به سرپرستی پروفسور یائیرو ساکاتو (Sakato Yairo) و همراهی گورو ایواتسوبو (Goro Iwatsubo) و تُشیاکی ساکایی (Toshiaki Sakai) در تاریخ 16 اوت 1960م./25 مرداد 1339ش. انجام دادند. تیم 5 نفره ژاپنی به منظور صعود به منتهی‌الیه شرقی دره وَخان (Wakhan Valley) در ایالت بدخشانِ افغانستان وارد شد و 3 نفر نامبرده توانستند از طریق یال جنوب غربی و یخچال قاضی‌ده (glacier Qadzi Deh) موفّق به صعود قلّه شوند. یخچال قاضی‌ده از شمال غرب و تقریباً از مختصّات جغرافیایی عرض 363040 شمالی و طول 714527 شرقی و ارتفاع 3750 متری شروع و با افزایش ارتفاع تا  گردنة جنوب غربی در عرض 362426 شمالی و طول 714807 شرقی و ارتفاع 5960 متری، به طول تقریبی 13 کیلومتر ادامه پیدا می‌کند. در دوران اشغال افغانستان توسّط ارتش اتّحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی سابق، این گردنه محلّ عبور و تأمین تدارکات مجاهدین افغان از پاکستان بود به همین سبب بسیاری از مناطق اطراف این گردنه و همچنین یخچال مزبور مین‌گذاری گردید که هنوز نیز عبور از این مناطق توأم با پذیرش خطر بسیار است. شیب عمومی این یخچال تقریباً 10 درجه است.
اوّلین صعود زمستانی این قلّه در فوریه 1973م./بهمن ـ اسفند 1351ش. توسّط تَدِئوش پیوتروفسکی (Tadeusz Piotrowski) و آندژِی زاوادا (Andrzej Zawada) از لهستان و از طریق یال شمالی صورت پذیرفته است. صعود این دو کوهنورد لهستانی درحقیقت اوّلین صعود زمستانی به یک قلّه بالای 7000 متر جهان، محسوب می‌شود.

                                                                     موقعیّت قلّه در مرز بین افغانستان و پاکستان

قلّه نوشاخ به همراه 3 قلّه دیگر مجموعاً رشته قلل نوشاخ را تشکیل می‌دهند. قلّه‌های بعدی این رشته، یعنی نوشاخ شرقی (7480 متر، دومین) و نوشاخ غربی (7250 متر، چهارمین) اوّلین بار در سال 1963م./1342ش. توسّط یک تیم اتریشی متشکّل از دکتر گرالد گروبر (Gerald Gruber) و رُدولف پیشینگر (Rodulf Pischinger) فتح شدند. قلّه سوم این رشته نیز نوشاخ مرکزی (7400 متر) نام دارد.
بهترین ماههای صعود به قلّه نوشاخ از تقریباً اواسط خردادماه تا اوایل آبان‌ماه است. قلّه نوشاخ یک قلّه مرزی است، و به همین سبب این قلّه را می‌توان هم از سمت پاکستان و هم از سمت افغانستان صعود نمود. اکثر قریب به اتّفاق صعودهای کنونی از یال غربی (افغانستان) صورت می‌پذیرد. صعود از طرف پاکستان نیاز به استفاده از روشهای فنّی و ابزار دارد، به همین سبب مشکلتر است. استفاده از مسیر پاکستان برای صعود به دلیل امکان حمل‌ونقل آسانتر، می‌تواند سازمان‌یافته‌تر صورت پذیرد. کافیست مسیر یخچالهای پایینی و بالایی قلّه تیریچ‌میر را طی نموده تا به کمپ بابو (Babu Camp) برسیم. از اینجا با تغییر مسیر از یخچال بالایی تریچ‌میر به سمت کمپ اصلی نوشاخ (Nowshak Base Camp) ادامه مسیر می‌دهیم. سپس با گذر از یخ‌رُفت (Moraine) بین دو آبشاریخی (Icefalls) و یک چرخش بزرگ به سمت یالِ جنوبی صعود را آغاز می‌نماییم. سخت‌ترین بخش صعود عبور از همین دو آبشاریخی است. به همین دلیل 3 کمپ دیگر نیز قبل از صعود نهایی بر سر راه ساخته شده است. نزدیکترین فرودگاه بین‌المللی به این قلّه، فرودگاه پیشاور پاکستان در فاصلة هوایی 272 کیلومتری است و نزدیکترین فرودگاه محلّی به این قلّه فرودگاه چیترال (Chitral) در استان (ولایت) سرحدّ شمالِ غربی پاکستان به فاصلة هوایی 62 کیلومتر است.

                                                   کروکی منطقه بخش مرتفع هندوکش (طی طریق از تیریچ‏میر به نوشاخ)

در کوهستان نوشاخ که پوشیده از صخره‌ها و یخچالهاست، گونه‌هایی از جانوران زندگی می‌کنند که نسل برخی از آنها روبه انقراض است. یکی از گونه‌های در شرف انقراض، پلنگِ برفی Snow Leopard, Uncia uncia (Panthera uncia) که گونه‌ای بزرگ از پلنگها است، نام دارد. این گربه‏سان بزرگ به‌خاطر دم بلند خود از دیگر گونه‌ها متمایز می‌شود. این دم بلند به وی در تعادل بر روی سنگها و دیواره‌های یخی و برفی کمک شایانی می‌نماید. این پلنگ 75 کیلوگرمی در ارتفاعات بین 3000 تا 4500 متری رشته‌کوه هندوکش زندگی می‌نماید. در زمستانها برای پیدا کردن غذا تا ارتفاع 2000 متری پایین آمده و در تابستانها حتّی در ارتفاع 6000 متری نیز دیده شده است.

                                                                               پلنگ برفی (Snow Leopard)

                                                                     مناطقی که پلنگ برفی در آنها دیده شده است
گونه در خطر دیگر به «قوچِ مارکوپولو» یا (گوسفند مارکوپولو) Marco Polo sheep (Argali) ,Ovis ammon polii مشهور است. این گونه از بز کوهی که طبق آخرین آمار سال 2006 فقط 6000 تا از آن باقی‌مانده، تنها در کوههای پامیر و منطقه‌ای در محدوده مرزی بین چین افغانستان، پاکستان و تاجیکستان و تعدادی محدود در قرقیزستان یافت می‌شود. این بز کوهی معروفیّت خود را از شاخهای بلند خود کسب نموده است. بلندترین شاخ در بین تمام گونه‌های بز کوهی از یک قوچ مارکوپولو با اندازه 191 سانتی‌متر به‌دست آمده است.